مبانی و استراتژی بازاریابی دیجیتال | دیجیتال مارکتینگ
فهرست مطالب
یکی از مهمترین بخش های انواع مدل های کسب و کار همچون بوم مدل کسب و کار Canvas ، بخش ارتباط با مشتری می باشد. این بدین معناست که مهمترین ارزش پیشنهادی اعم از محصول عالی یا خدمات بسیار موثر اگر به درستی به مخاطب معرفی نشود ، هیچ گاه فرصت تبدیل مخاطب به مشتری فراهم نمی آید. ارتباط با مشتری مفاهیم و اصول و گستره بسیار وسیعی دارد که یکی از بخش های آن بازاریابی است که در اینجا بازاریابی دیجیتال مورد تمرکز ماست.
بازاریابی دیجیتال در دنیای امروز به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای جذب و حفظ مشتریان شناخته میشود.در این روش، کسبوکارها با استفاده از کانالهای آنلاین مانند وبسایت، شبکههای اجتماعی و اپلیکیشنهای موبایل تلاش میکنند ارتباط نزدیکتری با مخاطبان خود برقرار کنند و در نتیجه فروش و شناخت برند را افزایش دهند.
مطالعه و تسلط بر مبانی تدوین و ایجاد استراتژی بازاریابی دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که در همه کسب و کار های ، بازاریابی اینترنتی جایگزینی مقرونبهصرفه و هدفمند برای روشهای سنتی مثل تبلیغات بیلبوردی یا تلویزیونی یا حتی حضور در نمایشگاهها شده است.
بنابر این در وب سایت راهکاران ، یک دوره آموزشی کامل از استراتژی بازاریابی دیجیتال طراحی شده است.
استراتژی بازاریابی دیجیتال
در این درس آموخته با عنوان «مبانی استراتژی بازاریابی دیجیتال » ابتدا مفاهیم پایهای این حوزه را مرور میکنیم و تفاوت آن با بازاریابی سنتی را بررسی میکنیم. سپس انواع کانالهای دیجیتال (رسانه های مالکیتی ( برای خود کسب و کار است) رسانههای بدون هزینه ارگانیک (گوگل SEO) و رسانه های پولی و هزینه بر (مثلاGoogle Adwords) را معرفی میکنیم، ساختار سفر مشتری دیجیتال را تشریح مینماییم و در نهایت به عناصر اصلی یک استراتژی بازاریابی دیجیتال میپردازیم. در پایان، نکات کلیدی این جلسه را مرور کرده و توصیههایی عملی برای ورود موفق به دنیای بازاریابی دیجیتال ارائه خواهیم داد.
بدنه اصلی استراتژی بازاریابی دیجیتال
بازاریابی دیجیتال به مجموعهای از فعالیتهای بازاریابی اطلاق میشود که در فضای دیجیتال و اینترنت انجام میشوند. این فعالیتها شامل استفاده از تکنولوژیها و ابزارهایی مانند شبکههای اجتماعی، موتورهای جستجو، هوش مصنوعی همچون ( Google Overview)، ایمیل، بازاریابی محتوا و تبلیغات آنلاین میشوند که با هدف جذب مشتریان جدید، ارتقای برند و افزایش فروش به کار گرفته میشوند.تفاوت اصلی بازاریابی دیجیتال با روشهای سنتی در پویایی، قابلیت اندازهگیری و تعامل لحظهای آن است.
به عنوان مثال، برخلاف تبلیغات چاپی یا تلویزیونی، در بازاریابی دیجیتال میتوان هزینهها را به دقت کنترل کرد و نتایج را در زمان واقعی اندازهگیری نمود. همچنین این روش به برندها امکان میدهد با پوشش جهانی و هدفگیری دقیق مخاطبان، بودجه بازاریابی خود را با بازدهی بیشتری مدیریت کنند.
تبلیغات سنتی یا دیجیتال ، مسئله این است
بعنوان مدیر برند یکی از شرکت های مطرح ایران ، بعد از بررسی شاخصی ها و هزینه هایی که در نمایشگاههای بین المللی و داخلی کرده بودیم متوجه شدیم در یکی از نمایشگاهها ( نمایشگاه نفت و گاز ) که با هزینه ای معادل بیش از 2 میلیارد تومان بود، خروجی بسیار اندکی بدست آورده ایم . تعداد افرادی که از غرفه دیدار کردند یا پرسنامه تکمیل کرده یا حتی افرادی که برای برگزاری جلسه های کوتاه مدت نمایشگاهی حضور پیدا کرده بودند و یا در هر حالت با غرفه و افراد آن تعامل داشتند و تلفن و کارت ویزیت خود را ارائه داده بودند در این نمایشگاه کمتر از 150 نفر در روز بودند.
بعد از یکماه از برگزاری نمایشگاه ، اقدام به بررسی تماس های واحد فروش با مخاطبان نمایشگاه کردیم اما نتیجه تعجب آور بود ، فقط 1 نفر بعد از یک ماه با سازمان تماس گرفته بود و مابقی افرادی که در نمایشگاه اطلاعات خود را داده بودند و واحد فروش با ایشان تماس گرفته بود ، پاسخ موثری برای همکاری ارائه نداده بودند.
درابتدا به ارزش پیشنهادی کسب و کار شک کردیم ولی مساله این بود که در همان دوران ، وب سایت شرکت که به صورت دقیق هم روی آن متمرکز نشده بودیم ، بر اساس گزارشات گوگل ، بیش از 700 نفر بازدید کننده در روز داشت. تا همین جا ، شما بودید روی کدام شیوه بازار یابی تمرکز می کردید؟ آیا استراتژی بازاریابی خود را تغییر نمی دادید ؟ ما بازاریابی محتوایی را به عنوان مهمترین ابزار بازاریابی قرار داده و اقدام به تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال نمودیم گرچه بازاریابی سنتی را از انتخاب های خود حذف نکردیم.
کانال های بازاریابی دیجیتال
بازاریابی دیجیتال از کانالهای متنوعی تشکیل میشود که هر یک نقش متفاوتی در جذب مخاطب دارند. شناخت این کانال ها بصورت حرفه ای عامل بسیار مهمی در طراحی استراتژی بازاریابی دیجیتالِ کارا موثر است .
بهطور کلی کانالهای دیجیتال را میتوان در سه دسته بزرگ زیر طبقهبندی کرد:
مالکیتی (Owned Media): شامل همه ابزارها و رسانههایی است که خودِ کسبوکار مالک آنهاست، مانند وبسایت رسمی، وبلاگ، اپلیکیشنها و صفحات شبکههای اجتماعی. در این کانالها شرکت کنترل کامل بر محتوا و انتشار آن دارد و میتواند مخاطبان را به شکلی یکپارچه با برند درگیر کند.
پرداختشده (Paid Media): شامل تبلیغات و رسانههایی است که برای نمایش محتوای تبلیغاتی پول پرداخت میشود، مانند تبلیغات کلیکی در گوگل (PPC)، بنرها و تبلیغات اسپانسردار در شبکههای اجتماعی و استفاده از اینفروئنسر و میکرواینفلوئنسرها.این روش میتواند در بالای قیف بازاریابی برای جذب سریع آگاهی و دستیابی به مخاطبان جدید بسیار کارآمد باشد.
کسبشده (Earned Media): شامل تبلیغات ارگانیک و رایگانی است که از طریق اعتبار برند به دست میآید، مانند بازخورد مشتریان (نظرات و مراجعات)، اشتراکگذاریهای اجتماعی، یا پوششهای رسانهای رایگاناین نوع رسانه به دلیل آنکه از طرف مشتریان به دست آمده و اعتبار زیادی دارد، نقش مهمی در اعتمادسازی و ایجاد اعتبار برند ایفا میکند.
یک نمونه مختصر از استراتژی بازاریابی دیجیتال
به عنوان نمونه، در یک کمپین دیجیتال، ممکن است کسبوکار با استفاده از رسانه «مالکیتی» خود (مثلاً انتشار بلاگ و پست در اینستاگرام) محتوای جذاب تولید کند، سپس از رسانه «پرداختشده» مثل تبلیغات فیسبوک برای پخش هدفمند آن محتوا استفاده کند و در نهایت با اعتمادسازی و کیفیت خدمات، مردم را ترغیب به بازگو کردن تجربه خود کنند تا رسانه «کسبشده» برای برند ایجاد شود.
این ترکیب حسابشده از رسانههای مختلف ضمن افزایش تأثیرگذاری، کنترل پیام تبلیغاتی را نیز در دست صاحب کسبوکار قرار میدهد.
ترافیک ارگانیک ، SEO یکی از تاکتیک های مالکیتی
در تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال ، توجه به بهینهسازی برای موتورهای جستجو (SEO) به عنوان یکی از مهمترین تاکتیکهای مالکیتی مطرح است. بهینهسازی سایت و تولید محتوای ارزشمند باعث میشود یک برند در نتایج جستجوی گوگل رتبه بالاتری کسب کند و ترافیک ارگانیک هدفمندی جذب نماید. به بیان دیگر، سئو کمک میکند تا سایت شرکت در صفحه اول نتایج نشان داده شود و احتمال کلیک کاربر بر روی لینک شما بیشتر شود.بهبود مداوم سئو و تولید محتوای بهینه از جمله اقدامات کلیدی در توسعه استراتژی بازاریابی دیجیتال دیجیتال هر کسبوکاری است.
آیا محتوا پاسخ نیاز مخاطب شما را می دهد ؟
تولید محتوای بهینه برای یک وبسایت شرکتی ، فروش یا تجاری باید بر جذب مخاطب هدف، پاسخگویی به نیازهای او و ایجاد اعتماد تمرکز داشته باشد. استفاده از کلمات کلیدی مرتبط، ساختاردهی مناسب محتوا (تیترها، پاراگرافبندی) و بهروزرسانی منظم از عوامل کلیدی موفقیت هستند. همچنین محتوای تولیدی باید هم برای موتورهای جستوجو (SEO) بهینه باشد و هم برای کاربر، مفید و خواندنی.
سفر مشتری Customer Journey
در فرآیند حرفهای بازاریابی دیجیتال، سفر مشتری معمولاً قبل از استراتژی بازاریابی دیجیتال طراحی میشود. دلیل این ترتیب چنین است:
- سفر مشتری به شما نشان میدهد که مخاطب هدف چگونه با برند شما آشنا میشود، چه نیازهایی دارد، چه دغدغههایی در مسیر خرید دارد و از چه کانالهایی استفاده میکند.
- وقتی این مسیر مشخص شد، میتوانید استراتژی بازاریابی دیجیتال را بر اساس آن طراحی کنید؛ یعنی انتخاب کنید در هر مرحله از سفر مشتری، چه محتوایی، از چه کانالی و با چه پیامی ارائه شود.بنابراین، سفر مشتری مبنای شناخت رفتار کاربران است و استراتژی دیجیتال بر اساس آن شکل میگیرد تا موثر و هدفمند باشد.
حال مفهوم سفر مشتری چیست؟
مفهوم «سفر مشتری» یا Customer Journey در بازاریابی دیجیتال نیز اهمیت ویژهای دارد. این سفر، مسیر کامل تعامل مشتری با برند از مرحله آگاهی تا خرید و پس از آن را در بر میگیرد. اینجا البته مسئله برندینگ و دیجیتال برندینگ نیز مطرح می شود که در دروس مرتبط به آن ها بصورت جداگانه پرداخه می شود .
سایت کوالتریکس Qualtrics مراحل زیر را به عنوان پنج گام اصلی سفر مشتری دیجیتال برای نوشتن یک استراتژی بازاریابی دیجیتال کارا معرفی کرده است:
- آگاهی (Awareness): مشتری برای اولین بار از وجود برند یا محصول شما مطلع میشود (از طریق تبلیغات، جستجو در گوگل، توصیه دوستان، شبکههای اجتماعی و غیره)
- بررسی (Consideration): مشتری شروع به بررسی دقیقتر محصولات یا خدمات شما میکند؛ مثلاً به وبسایت شما سر میزند، نظرات کاربران را مطالعه میکند، دموی رایگان یا معرفی رایگان را امتحان میکند
- خرید (Purchase): مشتری تصمیم به خرید میگیرد، کالا را به سبد میافزاید، فرآیند پرداخت را انجام میدهد و خرید نهایی صورت میگیرد
- تجربه (Experience): تجربه پس از خرید شامل فرایند ارسال و تحویل محصول، پشتیبانی مشتری، راهنماییها و پاسخ به سوالات است که بر رضایت مشتری تأثیر میگذارد
- وفاداری (Loyalty): در این مرحله مشتری در صورت رضایت، احتمالاً به مشتری همیشگی تبدیل شده و از طریق برنامههای وفاداری، ایمیل مارکتینگ و تعامل در شبکههای اجتماعی، برند را به دیگران نیز توصیه میکند.
تفکیک این مراحل به برندها کمک میکند تا در هر مرحله از سفر مشتری، استراتژی بازاریابی دیجیتال مناسبی اتخاذ کنند. مثلاً در مرحله آگاهی، تمرکز بر تبلیغات گسترده و شبکههای اجتماعی برای معرفی برند است؛ در مرحله بررسی، تولید محتوای آموزشی و مقایسهای و ارائه نمونههای رایگان اهمیت دارد؛ و در مراحل خرید و پس از آن، تجربیات کاربری (UX) روان و پشتیبانی مشتری قوی، کلید موفقیت است. به عبارت دیگر، با درک کامل از مسیر حرکت مشتری دیجیتال، میتوان استراتژی بازاریابی دیجیتال را بهینه کرده و نقاط ضعف را شناسایی و رفع نمود.
برای تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال مؤثر نیز باید چند بخش کلیدی را برنامهریزی کرد. مطالعه مدرسه کسب و کار هاروارد HBS Online نشان میدهد که ایجاد استراتژی بازاریابی دیجیتال شامل چهار گام اصلی است. اول تعیین اهداف مشخص، دوم شناسایی مخاطبان هدف، سوم تعریف پیشنهاد ارزش (Value Proposition) و در نهایت مشخص کردن شاخصهای سنجش عملکرد.
بخش های کلیدی تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال
برای تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال اولاً باید مشخص شود که هدف کسبوکار از بازاریابی دیجیتال چیست (افزایش آگاهی برند، جذب مشتری جدید، وفادارسازی و غیره) و این اهداف در اولویت قرار گیرند. گرچه می توان اهداف متنوعی در نظر گرفت ، ولی در هدف گذاری فقط یک هدف و آن هم با بالاترین اولویت در نظر گرفته شود . در گام بعد، گروههای مخاطبین کلیدی خود را بر اساس خصوصیات جمعیتشناختی، رفتار و نیازها شناسایی میکنیم.
سپس مزیت رقابتی و ویژگی منحصربهفرد که باید منطبق بر ارزش پیشنهادی برند باشد را به گونهای بیان میکنیم که مشتری را قانع کند محصول ما را انتخاب نماید. در نهایت، شاخص ها و معیارهای کلیدی عملکرد (مانند نرخ تبدیل، تعداد کلیک، نرخ بازگشت سرمایه و…) تعیین میشوند تا بتوان اثربخشی استراتژی را اندازهگیری و بهبود داد.به طور کلی، یک استراتژی دیجیتال مارکتینگ قوی باید منطبق بر اهداف کلی کسبوکار باشد و با بهرهگیری از کانالها و تاکتیکهای مناسب، پیام درست را به مخاطب مناسب در زمان درست برساند.
تفاوت استراتژی بازاریابی دیجیتال با اکشن پلن یا نقشه اجرایی آن
تفاوت استراتژی بازاریابی دیجیتال با اکشن پلن یا نقشه اجرای آن استراتژی در نحوه برنامهریزی و اجرای فعالیتهای بازاریابی است.
- استراتژی بازاریابی دیجیتال دید کلان و بلندمدتی دارد، در حالی که اکشن پلن برنامهای عملیاتی و کوتاهمدت است. به طور مثال برای یک کمپین یک هفته ای یا دو ماهه.
- استراتژی تعیین میکند چه اهدافی داریم، ولی اکشن پلن مشخص میکند چطور و چگونه به آن اهداف برسیم.
- در استراتژی بازاریابی دیجیتال تحلیل بازار، پرسونای مشتری و جایگاه برند اهمیت دارد. در صورتی که در اکشن پلن از این موارد اصلا صحبتی نمی شود. شرکت هایی که بدون استراتژی اقدام به اجرا می کنند همچون فردی است که تیری در تاریکی رها می کند.
- اکشن پلن روی جزئیاتی مثل زمانبندی، مسئولیتها و بودجه تمرکز دارد. اکشن پلن روی زمانبندی تمرکز دارد چون هر اقدام یا فعالیت باید در بازهی زمانی مشخصی انجام شود. بدون زمانبندی، کارها به تعویق میافتند یا بهصورت نامنظم انجام میشوند و نتیجهای بهدست نمیآید. تعیین زمان شروع و پایان برای هر فعالیت باعث نظم و بهرهوری بیشتر میشود.
از طرف دیگر، تعیین مسئولیتها ضروری است چون وقتی دقیق مشخص نباشد که چه کسی مسئول انجام چه کاری است، ممکن است برخی کارها اصلاً انجام نشوند یا دوبارهکاری به وجود بیاید. اکشن پلن مشخص میکند هر فرد یا تیم چه وظایفی دارد، تا پاسخگویی و شفافیت بالا برود.
در نهایت، تخصیص بودجه هم از مهمترین بخشهای اکشن پلن است، چون هر فعالیت نیاز به منابع مالی دارد. اگر از قبل مشخص نشود که چه مقدار هزینه برای هر بخش در نظر گرفته شده، ممکن است هزینهها از کنترل خارج شوند یا برخی فعالیتها بهدلیل کمبود بودجه متوقف شوند.
بهطور کلی، اکشن پلن با تمرکز روی این جزئیات (زمانبندی، مسئولیتها و بودجه) به ما کمک میکند که استراتژی را از حالت تئوری خارج کرده و به صورت گامبهگام اجرا کنیم.
- استراتژی بدون اکشن پلن عملی نمیشود و اکشن پلن بدون استراتژی هدفمند نیست.
- اکشن پلن ابزار اجرای استراتژی است در حالی که استراتژی مسیر کلی را نشان میدهد، اکشن پلن مراحل دقیق، زمانبندی، مسئولیتها و منابع را تعیین میکند. بدون اکشن پلن، استراتژی در حد ایده باقی میماند و اجرا نمیشود
- بهطور خلاصه، استراتژی بازاریابی دیجیتال “چهچیزی” را تعریف میکند و اکشن پلن “چگونه” را.
ارتباط برندینگ دیجیتال و استراتژی بازاریابی دیجیتال
استراتژی بازاریابی دیجیتال در یک نگاه
در مسیر سفر مشتری، از آگاهی تا وفاداری، باید برنامهریزی مشخصی داشته باشیم تا در هر مرحله، پیام مناسبی ارائه دهیم. همچنین یک استراتژی بازاریابی دیجیتال اثربخش از تعیین ، و با مزیت رقابتی برند تشکیل میشود.
به یاد داشته باشید که محیط دیجیتال دائماً در حال تغییر است؛ پس یادگیری مداوم و آزمون و خطا برای موفقیت درازمدت ضروری است. در نهایت، صبوری و استمرار در اجرای کمپینها را در نظر بگیرید؛ موفقیت در بازاریابی دیجیتال اغلب به مرور زمان و بر اساس جمعآوری دادههای واقعی حاصل میشود.
تمرین عملی تدوین استراتژی بازاریابی دیجیتال
تمرین زیر بر اساس مراحل ایجاد استراتژی بازاریابی دیجیتال بر اساس مطالعات مدرسه کسب و کار هاروارد طراحی شده است
تمرین عملی: یک کسبوکار یا محصول فرضی برای خود در نظر بگیرید (مثلاً یک فروشگاه اینترنتی پوشاک ، فروشگاه اینرتنتی تجهزات ساختمانی یا یک کافیشاپ محلی). گامبهگام مراحل زیر را انجام دهید:
- یک هدف بازاریابی دیجیتال خود را مشخص کنید (مثلاً افزایش آگاهی برند یا جذب ۱۰۰ مشتری جدید در ماه).
- دو مخاطبان کلیدی را تعیین کنید (مثلاً زنان ۲۵-۳۵ سال ساکن تهران علاقهمند به مد).
- سه از آن یک یا دو کانال دیجیتال مناسب انتخاب کنید (به عنوان مثال راهاندازی صفحه اینستاگرام و تبلیغات کلیکی در گوگل). ایدهای برای تولید محتوا یا پیشنهاد ویژه در نظر بگیرید (مانند برگزاری مسابقه عکاسی مشتریان با محصولات شما).
- چهار یک معیار ساده برای سنجش موفقیت تنظیم کنید (مثلاً تعداد دنبالکنندگان جدید یا نرخ کلیک روی تبلیغ). با تکمیل این تمرین، میتوانید اولین چارچوب استراتژی بازاریابی دیجیتال خود را ایجاد کرده و آن را بهبود دهید.
نمونه اجرایی از یک استراتژی بازاریابی دیجیتال
نکته اصلی در موفقیت این کمپین، ترکیب خلاقیت در ارائه محتوا (گرافیکهای جذاب و قابل اشتراک در استوری اینستاگرام) با شخصیسازی شدید و توجه به تجربه کاربری است. این مثال نشان میدهد چگونه یک برند جهانی با طراحی درست استراتژی بازاریابی دیجیتال و درک دقیق سفر مشتری و استفاده از رسانههای مجازی میتواند همزمان بر آگاهی برند و وفاداری مشتری تأثیرگذار باشد.
گروه راهکاران ویژند با هدف ارائه راهکارهای دقیق و حرفهای در حوزه دیجیتال برندینگ ، مارکتیگ و ایجاد کانال های فروش و ارتباط با مشتری برای 15 دقیقه بهصورت کاملاً رایگان مشاوره تلفنی ارائه میدهد.
نظر شما در این مورد چیه؟
برای ارسال نظر لطفا ابتدا ثبتنام کنید یا وارد شوید.